डा. विकास पौडेल 

जब अनुहारको छालामा धर्साहरु देखापर्न थाल्छ, मन झस्किन्छ । ‘कसरी चाउरी देखियो ? के अब मेरो उमेर ढल्किन थालेको हो ?’ स्वभाविक हो, उमेर ढल्किंदै गएपछि अनुहारको छाला मुजा पर्न थाल्छ । यद्यपि उमेर नपुग्दै पनि अनुहारमा यस्तो संकेत देखा पर्न थालेको छ । के कारणले अनुहार चाउरी पर्छ ? यसबाट कसरी छुटकारा पाउने ?

चाउरीपनको चिन्ता

अनुहारमा चाउरी आउनुको मुख्य कारण उमेर ढल्किंदै गएपछि आउने बुढ्यौली र घामको परावैजनी किरण हो । साथै चिन्ता र खानपानले हाम्रो शरीरको सबै अंगमा जस्तै छालामा पनि असर गर्छ र अनुहारमा चाउरीपनको समस्या आउँछ ।

अनुहारको भावले गर्दा पनि चाउरीपनको समस्या निम्ताउन सक्छ । कसैको निधार र आँखा खुम्चाउने बानी हुन्छ । यस्तो खुम्चाउने बानी परेकामा पनि चाउरी आउन सक्छ ।

चाउरीपनको चरण

यही उमेरदेखि चाउरी पर्न थाल्छ भनेर ठ्याक्कै भन्न सकिंदैन । पहिले चाउरीपनलाई बुढेसकालको संकेत भनिन्थ्यो । तर अहिले ३० वर्षकै उमेरमा समेत अनुहारमा चाउरी देखिन थालेको छ । घाममा काम गर्ने व्यक्तिमा सानै उमेरमा पनि चाउरीपनको समस्या देखिन सक्छ । वंशाणुगत कारणले पनि चाउरी पर्ने उमेर निर्धारण गर्छ । त्यसैले ठ्याक्कै कति उमेरदेखि चाउरी पर्न थाल्छ भनेर निर्धारण गर्न मिल्दैन । तर सामान्यतया ४० वर्षको उमेरपछि चाउरी आउन थाल्छ ।

उमेरसँगै छालाको विभिन्न किसिमका तन्तुहरू मासिंदै जान्छन् । छालाको भित्री तहमा रहेको बोसोको तह पनि सुक्दै जान्छ । छालाको तल्लो तहमा ‘कोलाजेन’ र ‘इलास्टिन’ भन्ने तत्त्व हुन्छ । यी तत्त्वले छालालाई तन्किन सहयोग गर्छ । उमेरसँगै त्यो पनि घट्दै जान्छ, जसले गर्दा उमेर ढल्किंदै गएपछि अनुहारमा चाउरी देखापर्छ ।

खानपान एक कारण

खानपान पनि छालामा आउने विभिन्न समस्यामध्ये एउटा कारक हो । खानपानको असन्तुलन वा अपुगले पनि चाउरीपन देखिन सक्छ । धुम्रपानले त चाउरीपनको समस्या ल्याउनमा ठूलो भूमिका खेल्छ । चुरोटमा भएको टक्सिनले चाउरीपनको समस्या देखिन्छ ।

छालामा हुने एन्टिअक्सिडेन्टले छालालाई पुन निर्माण गर्ने काम गर्छ । एन्टिअक्सिडेन्ट हामीले खानाको माध्यमबाट प्राप्त गर्ने भएकाले सन्तुलित खानपानको अपुगले पनि चाउरी पर्ने हुन्छ ।

खानामा हुने एन्टिअक्सिडेन्टले हाम्रो छालाको पुनर्निर्माण गर्न महत्वपूर्ण भूमिका खेल्छ । खानामा पाइने ‘भिटामिन ए’, ‘भिटामिन सी’ र मिनरल्स लगायतका कुराको कमी भयो भने कोलाजेन र इलास्ट्रिन बन्न पाउँदैन र छालामा चाउरी देखा पर्न सक्छ ।

तनावको छाया

चिन्ता र तनाव जस्ता मानसिक विकारले सिधै छाला चाउरिने समस्या त देखा पर्दैन । तर तनाव लिएर निधार खुम्चाउने, आँखा खुम्चाउनेमा त्यो भाग चाउरी पर्छ । तनावले विभिन्न स्वास्थ्य समस्या निम्ताएर त्यसको असर छालामा पनि देखिन सक्छ ।

कमसल कस्मेटिकको जोखिम

कस्मेटिक वा मेकअपको कारणले नै चाउरी पर्ने भन्ने जोखिम हुँदैन । तर कस्मेटिक र मेकअप कमसल प्रयोग ग¥यो भने छालाको विभिन्न समस्यासँगै चाउरीपनको जोखिम पनि हुन्छ ।

स्टेरोइड प्रयोग भएका छालालाई असर गर्ने कस्मेटिकको प्रयोगले त छालालाई नै बिगार्न सक्छ । चिकित्सकको सल्लाह बिना कुनै पनि औषधिको पनि प्रयोग गर्नु हुँदैन । किनकि सबैलाई एकै प्रकारको कस्मेटिक र औषधि फाइदाजनक नहुन सक्छ ।

मेकअपको भरथेग

मेकअपले चाउरीपन हटाउँदैन । तर सनस्क्रिन र राम्रो गुणस्तरको क्रिमको प्रयोग गर्दा चाउरीपनको जोखिम भने कम हुन्छ । मेकअपले चाउरीपन हटाउने भन्दा पनि ढाकछोप गर्न भने सहयोग गर्छ ।

चाउरीपन अस्थायी रूपमा हटाउने, छोप्ने विभिन्न किसिमका प्रविधि मेडिकल साइन्सले भित्र्याएको छ । अस्थायी रूपमा चाउरीपन हटाउन ‘भिटामिन ए’बाट बनेका केही औषधिको प्रयोग, पिलिङ, बोटक्स र फिलर्स जस्ता उपाय अपनाउन सकिन्छ ।

प्रदूषणले छालामा असर

प्रदूषणले पनि छालामा प्रत्यक्ष असर गर्छ । प्रदूषणका कारण ठोस, तरल र ग्यासरूपी रासायनिक र सूक्ष्म कणहरूले छालामा बहुआयामिक हानि गर्छन् । विकारयुक्त रासायनिक पदार्थहरू छालाका पत्रभित्र पस्छन् र चाउरीपन लगायतका समस्या निम्त्याउँछ ।

वातावरण प्रदूषणले वजन तहलाई प्वाल पार्छ र सूर्यको पराबैजनी किरण पृथ्वीमा धेरै आउँछ र मानिसको छालामा असर गर्छ । यसरी दुईवटा माध्यमबाट प्रदूषणले छालामा समस्या निम्त्याउँछ ।

कसरी रोक्ने चाउरीपन ?

उमेर बढेसँगै चाउरी पर्ने भएकाले यसलाई स्थायी रूपमा हटाउन त सकिंदैन । तर उमेर भन्दा पहिले देखा पर्ने चाउरीपनलाई रोक्न भने केही कुरामा ध्यान दिन सकिन्छ ।

चाउरीपनबाट जोगाउन छालालाई घामको परावैजनी किरणबाट जोगाउन एसपीएफ ३० भन्दा माथिको सनस्क्रिन लगाउने, छाता ओढ्ने, चस्मा लगाउने, क्याप लगाउने र पूरा बाहुला लुगा लगाउनुपर्छ ।

निधार खुम्चाउने, आँखा खुम्चाउने जस्ता अनुहारको भाव बिगार्ने काम नगर्ने । सन्तुलित खाना खाने, प्रशस्त मात्रामा पानी पिउने र तनाव कम लिने गर्दा पनि चाउरीपनको समस्या कम हुन्छ ।

घरेलु काइदा

चाउरीपन घटाउने घरेलु विधि यो नै हो भन्ने ठ्याक्कै केही छैन । दूधमा, चिनीमा पिलिङ गुण हुन्छ । पहिले मान्छेले दूधले नुहाउने गर्थे, दूधले पिलिङ गर्ने भएकोले छिटो चाउरीपन पर्ने समस्या नदेखिएको हुनसक्छ । तर सबैलाई एउटै कुराले फाइदा गर्छ भन्ने हुँदैन । सबै व्यक्तिको छालाको प्रकार फरक–फरक हुन्छ । त्यसैले चाउरीपन घटाउन घरेलु विधि अपनाउनु भन्दा पनि चाउरी पर्न नदिनु राम्रो हो ।

(डा. पौडेल छाला तथा यौनरोग विशेषज्ञ हुन् ।) अनलाइन खबरबाट